Quả bơ (tiếng anh Avocado) là loại trái cây rất tốt cho sức khỏe, không chỉ chống lão hóa tốt, bổ sung chất xơ, bơ còn giúp làm đẹp da và tốt cho thai nhi. Tuy nhiên để thấu hiểu loại quả này và làm sao sử dụng đúng cách không phải ai cũng biết. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn hiểu được tất tần tật những gì mà loại quả này mang lại, cách sử dụng và lưu ý khi dùng.
Tổng quan về quả bơ
Bơ là loại trái cây thuộc vùng cận nhiệt đới và có nguồn gốc từ Mexico và Trung Mỹ xuất hiện khá lâu đời. Giờ đây quả bơ phổ biến khắp thế giới, tập trung nhiều ở các quốc qua nhiệt đới, cận nhiệt đới và ôn đới.
- Cây bơ: Thường cao khoảng 20 mét, hoa của chúng có màu xanh vàng đặc trưng và lá mọc xen kẽ nhau, dài khoảng 20cm. Trung bình thì mỗi cây bơ phát triển tốt ra tầm 120 trái một năm.
- Quả bơ: Quả có hình giống giọt nước khi to tròn ở phần dưới và dài nhọn ở phần trên. Mỗi quả đạt tiêu chuẩn thường sẽ dao động từ 100g – 1kg và dài chừng 7 – 20cm tùy loại. Quả có lớp vỏ ngoài mỏng, cứng và có màu xanh lục đậm, một số loại có vỏ màu đen.
- Thịt quả: Khi sống cứng và đắng chát, tuy nhiên khi chính khá mềm, có màu vàng và vị ngọt nhạt.
- Hạt quả bơ: Hạt hay hột bơ hình bầu dục, rất cứng và có màu nâu đậm.
Các loại bơ phổ biến trên thị trường
Hiện tại trên thị trường có khá nhiều loại bơ khác nhau, mỗi loại lại có hình dáng, kích thước, hương vị và độ dinh dưỡng khác nhau, trong đó có 7 loại chính như sau: bơ sáp, bơ Hass, bơ Booth, bơ tứ quý, bơ dài, bơ Reed, bơ Fuerte.
Bơ sáp
Bơ sáp là loại bơ có vỏ có màu xanh hơi sần, quả có hình bầu dục to ở phần dưới và nhỏ ở phần trên, không quá tròn cũng không quá dài. Khi chín quả căng mọng và khá nặng tay, phần thịt chuyển sang vàng nhạt và đặc biệt mềm dẻo. Giống bơ này được trồng nhiều ở Dak Lak (Việt Nam).
Bơ sáp
Bơ Hass
Bơ Hass đặc trưng với lớp vỏ sần sùi, sẫm màu, dày, cứng và có hình dáng khá bầu. Khi chín phần vỏ bơ Hass sẽ chuyển dần sang màu tím nhưng phần thịt quả có màu vàng đặc trưng, thơm và khá chắc. Loại bơ này có nguồn gốc từ Úc, tại nước ta bơ Hass trồng nhiều ở Khu vực Tây Nguyên như các Tỉnh Lâm Đồng, Đăk Nông, …
Bơ Hass
Bơ Booth
Bơ Booth khá dễ nhận biết khi có hình dáng đặc biệt tròn và vỏ dày hơn những loại bơ khác. Khi chín phần vỏ quả hơi nhăn, thịt quả chuyển thành màu vàng đậm, không xơ, rất thơm và dẻo, hạt nhỏ. Bơ Booth thường ít khi bị hỏng do quả thường có thời gian chín đến 7 ngày, lâu hơn những loại bơ thường chín nhanh chỉ trong 3 ngày. Bơ Booth được nhập vào Việt Nam khoảng 10 năm trước và đến nay vô cùng phổ biến, trồng nhiều tại Đông Nam Bộ, Tây Nguyên, Đồng Bằng Sông Cửu Long.
Bơ Booth
Bơ Tứ Quý
Bơ Tứ Quý là một trong những loại bơ lớn nhất hiện nay. quả có vỏ mỏng, bóng trơn và thuôn dài. Tuy có kích thước lớn nhưng phần hạt bơ lại nhỏ, nhiều thịt. Loại bơ này có nguồn gốc từ Dak Lak.
Bơ Dài 034
Là một trong những loại bơ quý và rất có giá trị tại nước ta. Bơ dài 034 có hình dáng thon dài từ 25 – 35cm, gấp 2 – 3 lần các loại bơ khác. Đặc biệt giống bơ này có hạt rất nhỏ, thậm chí không hạt. Quả khi chín có trọng lượng từ 300 – 800g, thịt quả có màu vàng, mềm dẻo và béo ngậy miệng thơm ngon. Bơ dài có nguồn gốc từ Lâm Đồng (Việt Nam).
Bơ Reed
Bơ Reed có lớp vỏ ngoài màu xanh nhạt, sần sùi khi chín thì chuyển sang màu tím đậm, có gai gợn và vỏ dày dễ lột. Giống bơ này có phần thịt quả màu vàng kem, ít béo và không xơ. Bơ Reed xuất xứ ở Mỹ và đang được trồng thử nghiệm tại Dak Lak (Việt Nam).
Bơ Fuerte
Quả bơ Fuerte có hình dáng khá giống các loại bơ thông thường, vỏ mỏng, mềm và có màu xanh đậm, nhẵn. Khi chín vỏ sẽ trở nên căng bóng, phần thịt quả có màu vàng kem, vị bùi bùi và thơm. Bơ có nguồn gốc từ Mexico và đang được trồng nhiều tại khu vực Tây Nguyên.
Thành phần dinh dưỡng của bơ
Quả bơ có giá trị dinh dưỡng rất cao, tùy vào mỗi giống bơ mà hàm lượng dưỡng chất cũng sẽ khác nhau, tuy nhiên cơ bản chúng đều chứa 20 loại vitamin và nhiều loại khoáng chất. Đây là lượng dưỡng chất trung bình chứa trong 100gr bơ:
- Vitamin K: 26% DV (giá trị khuyên dùng hàng ngày)
- Folate: 20% của DV
- Vitamin C: 17% DV
- Kali: 14% của DV
- Vitamin B5: 14% của DV
- Vitamin B6: 13% của DV
- Vitamin E: 10% DV
Ngoài những chất trên thì bơ còn chứa một lượng nhỏ khoáng chất: kẽm, đồng, sắt, magie, mangan, phốt pho, vitamin A, B1 (thiamin), B2 (riboflavin) và B3 (niacin).
Tác dụng của quả bơ
Quả bơ có nhiều dưỡng chất, vitamin và các loại khoáng chất, bởi thế mà loại quả này có rất nhiều tác dụng tốt cho cơ thể. Trong đó đặc biệt là 9 tác dụng sau đây.
Tốt cho hệ tim mạch
Chứa hàm lượng lớn axit oleic (một loại axit béo không bão hòa đơn có lợi cho tim giống như dầu oliu) vậy nên rất tốt cho hệ tim mạch. Loại Axit béo này có tác dụng giảm viêm và phòng chống ung thư đáng kể. Sử dụng lượng bơ phù hợp sẽ giúp tim khỏe hơn, tốt cho hệ thống tuần hoàn máu.
Ngoài ra chất béo trong bơ còn có khả năng chống oxy hóa do nhiệt, vì vậy bạn hoàn toàn có thể sử dụng dầu bơ để chế biến món ăn, vừa thơm ngon vừa ăn toàn cho sức khỏe. Phần lớn chất béo trong bơ cung cấp đến 77% lượng calo nên bơ thuộc loại thực phẩm có chất béo cao.
Tốt cho mắt, cải thiện thị giác
Bơ chứa hàm lượng lớn chất chống oxy hóa, trong đó nhiều nhất là hợp chất carotenoids lutein và zeaxanthin. Đây là những chất rất tốt cho sức khỏe của mắt, giúp cải thiện thị giác, chống mỏi mắt hiệu quả.
Bơ chứa nhiều Vitamin K chống loãng xương
Hàm lượng Vitamin K trong bơ khá cao, nửa quả bơ có thể cung cấp đến 25% lượng Vitamin K cần thiết cho cơ thể mỗi ngày. Nhờ khả năng hấp thụ canxi tốt, bơ là thực phẩm giúp phòng chống được bệnh xương khớp rất tốt, đặc biệt là loãng xương.
Ngăn ngừa ung thư
Theo nhiều nghiên cứu khoa học, bơ có thể ức chế sự phát triển của tế bào ung thư tuyến tiền liệt, giảm tác dụng phụ trong quá trình điều trị. Bởi thế mà có thể thấy bơ rất tốt cho những ai đang muốn phòng tránh bệnh và trong quá trình điều trị ung thư.
Tốt cho sức khỏe thai nhi và mẹ bầu
Bơ là một trong những loại quả tốt nhất cho mẹ bầu vì có nhiều dưỡng chất, sử dụng bơ vừa đảm bảo thai nhi phát triển tốt, vừa cung cấp đủ dưỡng chất cho mẹ bầu:
- Cung cấp nguồn folate, giúp thai nhi phát triển tốt các cơ quan
- Cung cấp choline cần thiết cho sự phát triển não bộ và thần kinh của thai nhi
- Bổ sung hàm lượng chất sắt vừa đủ tránh việc thai phụ bị thiếu máu
- Hỗ trợ tốt khả năng tiêu hóa, giảm sự hoạt động của nhu động ruột, phòng các bệnh dạ dày, táo bón
- Cung cấp lượng lớn vitamin B1, B2, B5, B6, C, E và K cho mẹ và thai nhi. Ngoài ra còn tăng sức đề kháng và khả năng hấp thụ các chất dinh dưỡng từ thực phẩm khác
- Lượng vitamin C trong bơ giúp cải thiện tinh thần mệt mỏi, giảm tình trạng ốm nghén trong 3 tháng đầu thai kỳ
- Duy trì hàm lượng cholesterol và lượng đường cho thai phụ
- Trong bơ chứa nhiều kali, canxi nên giảm tình trạng chuột rút ở chân và nguy cơ tiền sản giật
Giảm nguy cơ trầm cảm
Trong quả bơ chứa lượng folate cao nên bơ có khả năng giảm sự hình thành của homocysteine, giúp tinh thần sảng khoái, thoải mái hơn và bớt đi tình nặng mệt mỏi đầu óc.
Bơ chứa nhiều chất xơ giúp cải thiện tiêu hóa và giải độc
Mỗi quả bơ chứa từ 12 – 14g chất xơ, giúp chống lại các tình trạng như táo bón, hỗ trợ tiêu hóa và giảm thiểu khả năng mắc bệnh ung thư ruột già. Ngoài ra chất xơ trong bơ còn thúc đẩy quá trình bài viết độc tố hằng ngày qua mật và phân.
Bơ giúp giảm cân
Trong bơ có chứa nhiều chất béo, tuy nhiên đây đều là chất béo không bão hòa đơn vậy nên rất tốt cho sức khỏe và không hề gây tăng cân. Ngược lại loại chất béo này còn tạo cảm giác no lâu hơn, hạn chế sự thèm ăn, từ đó giảm cân hiệu quả hơn.
Ngoài ra với việc bổ sung bơ vào thực đơn, bữa ăn của bạn tuy ít nhưng vẫn đảm bảo cung cấp đủ lượng dưỡng chất cần cho cơ thể.
Cách dùng quả bơ sao vừa ngon vừa hiệu quả
Bơ là loại trái cây thông dụng nên có rất nhiều cách sử dụng khác nhau, từ việc dùng tươi cho đến chế biến. Dưới đây là một số cách mà bạn có thể sử dụng để bơ vừa ngon vừa giữ được dưỡng chất cần thiết.
Sinh tố bơ và trái cây
Sinh tố kết hợp cùng trái cây vô cùng phổ biến mà đa số các cửa hàng bán chè, sinh tố đề có. Loại sinh tố này vừa giàu chất dinh dưỡng, vừa dễ làm, dễ sử dụng, vừa giữ được những dưỡng chất mà bơ cung cấp.
Nguyên liệu và dụng cụ
- Bơ chín: 1 quả
- Các loại trái cây khác: Tùy ý, bạn thích đậm vị bơ thì chỉ cần cho một ít
- Sữa tươi không đường: 150ml
- Sữa đặc có đường: 20ml (có thể không thêm cũng được)
- Máy xay sinh tố
Cách làm sinh tố bơ
- Bước 1: Bơ và trái cây rửa thật sạch, bỏ vỏ, bỏ hạt và cắt nhỏ
- Bước 2: Cho các nguyên liệu vào máy xay sinh tố và một ít đá lạnh. Xay hỗn hợp cho đến khi nhuyễn, sau đó cho ra ly và thưởng thức
Kem bơ sữa dừa
Cũng như sinh tố bơ trái cây, kem bơ sữa dừa cũng giữ được hầu như mọi vitamin, dưỡng chất và tác dụng của bơ, món ăn này rất dễ sử dụng ngay cả với trẻ em. Đặc biệt vào những ngày hè nóng bức thì đây là loại món ăn không thể tuyệt vời hơn.
Nguyên liệu và dụng cụ
- Bơ: 2 trái
- Nước cốt dừa: 250ml
- Sữa tươi không đường: 250ml
- Đường trắng: 100gr
Cách làm kem bơ sữa dừa
- Bước 1: Rửa sạch bơ, bóc vỏ, bỏ hạt và cắt thành từng mảnh nhỏ rồi xay nhuyễn cùng ít nước
- Bước 2: Cho hỗn hợp bơ vừa được xay nhuyễn vào nồi, cho thêm sữa tươi vao và đun cho đến khi sôi. Sau đó cho đường và nước cốt dừa vào khuấy đều rồi tắt bếp
- Bước 3: Để nguội hỗn hợp vừa được đun sôi và cho vào khuôn, đặt khuôn vào ngăn đông của tủ lạnh. Từ 2 – 3 giờ sau bạn đã có được một phần kem bơ sữa dừa thật ngon rồi đấy
Bánh mì nướng bơ phô mai
Món ăn này vừa dễ làm, vừa chứa nhiều dưỡng chất, tinh bột, lại có thể ăn như một món ăn vặt. Bạn cũng có thể dùng món ăn này thay cho bữa sáng và bữa xế.
Nguyên liệu và dụng cụ
- Bơ: 1 trái
- Bánh mì: 4 – 5 lát
- Phô mai: nhiều ít tùy vào sở thích
- Tiêu (hoặc ớt bột tùy ý)
- Lò nướng.
Cách làm bánh mì nướng bơ phô mai
- Bước 1: Bơ rửa sạch, tách lấy thịt và nghiền mịn
- Bước 2: Cho lát bánh mì vào lò nước sơ trong khoảng 2 phút ở nhiệt độ 80 độ C
- Bước 3: Phết bơ đều lên lát bánh mì, sau đó rắc phô mai một lượng vừa đủ lên và thưởng thức
Bơ lăn bột chiên giòn
Đây chắc hẳn là món ăn khá lạ đối với nhiều người, tuy nhiên xét về độ thơm ngon, dinh dưỡng thì bơ lăn bột chiên giòn không hề thua kém bất kỳ món ăn nào.
Nguyên liệu và dụng cụ
- Bơ: 1 quả/người
- Trứng gà: 2 quả
- Bột chiên giòn: 1 gói
- Chanh: 1 trái
- Dầu ăn
- Sốt mayonnaise
- Tương ớt
- Gia vị các loại
Cách làm bơ lăn bột chiên giòn
- Bước 1: Bơ rửa sạch tách lấy thịt và cắt miếng dày khoảng 1cm
- Bước 2: Chanh vắt lấy nước trộn với trứng gà và đánh đều với muối
- Bước 3: Rưới hỗn hợp trên lên bơ, thêm một ít gia vị để tăng thêm sự thơm ngon. Sau đó lăn bơ với bột chiên giòn sao cho bột phủ khắp miếng bơ
- Bước 4: Cho dầu ăn vào chảo và đun đến khi dầu sôi. Thả nhẹ nhàng bơ vào chảo dầu và đợi đến khi chín vàng
- Bước 5: Pha nước chấm từ 1 thìa nước cốt chanh, 3 thìa tương ớt, 3 thìa mayonnaise
Salad bơ
Là một món khá dễ làm, thơm ngon có tác dụng giảm cân hiệu quả, salad từ quả bơ vô cùng tốt cho sức khỏe, giúp trao đổi chất tốt, giảm lượng mỡ thường và tốt cho tim mạch. Món salad này có thể rất nhiều công thức, ngoài quả bơ, rau, bạn còn có thể cho thêm trứng gà, ức gà, cá ngừ, cà hồi, … tùy vào sở thích.
Nguyên liệu và dụng cụ
- Bơ: 1 quả
- Ức gà (hoặc cá hồi/trứng gà/cá ngừ): 200g
- Cà chua bi: 5 quả
- Bắp: 1/2 quả
- Xà lách: 1 cây
- Chanh/giấm: 2 muỗng canh
- Muối
- Đường
- Dầu mè
Cách làm Salad bơ
- Bước 1: Rửa sạch tất cả các nguyên liệu, bơ lấy thịt cắt lát, rau xà lách cắt thành từng đoạn vừa ăn, cà chua bi cắt đôi, bắp tách lấy hạt, các loại thị nếu có cần được làm chính và cắt thành từng miếng vừa ăn (riêng thịt gà nên xé sợi)
- Bước 2: Trộn tất cả các nguyên liệu lại với nhau, pha thêm một ít nước cốt chanh hoặc giấm, 1 muỗng đường, muối và dầu mè. Sau đó trộn đều
- Bước 3: Trình bày món ăn lên đĩa và thưởng thức
Rau câu bơ
Rau câu bơ vừa là món ăn dễ làm, vừa là món ăn vặt ngon miệng mà những tín đồ ăn vặt không thể bỏ qua. Món rau câu này có vị thơm, ngọt, bùi bùi lan tỏa trong miệng chỉ sau một miếng cắn.
Nguyên liệu và dụng cụ
- Bơ: 1 quả
- Nước cốt dừa: 3 thìa
- Sữa tươi: 200ml
- Sữa đặc: 3 thìa
- Bột rau câu (dẻo hoặc thường tuỳ sở thích)
- Đường: 1 thìa
Cách làm rau câu bơ
- Bước 1: Bơ rửa sạch tách lấy thịt và xay nhuyễn
- Bước 2: Trộn bơ với nước cốt dừa, 100ml sữa tươi, sữa đặc, đường và nước cốt chanh.
- Bước 3: Cho 100 ml sữa tươi còn lại vào nồi đun lên đến khi sôi. Sau đó trộn đều với bột rau câu, đến khi đã đều cho tiếp hỗn hợp bơ ở trên vào và khuấy đều
- Bước 4: Cho hỗn hợp đã nấu vào khuôn, để nguội và cho vào tủ lạnh. Sau khoảng 5 tiếng bạn đã có thể thưởng thức
Lưu ý khi sử dụng quả bơ
Bơ tuy rằng tốt nhưng nếu sử dụng không đúng cách sẽ ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe. Bởi vậy mà ta nên sử dụng một lượng vừa phải, có mục đích và không quá lạm dụng loại quả này hay bất kỳ loại thực phẩm nào.
- Không nấu lâu dưới nhiệt độ cao: Việc đun, chiên, xào quá lâu với nhiệt độ cao sẽ khiến các dưỡng chất trong bơ bị ảnh hưởng, không giữ được tác dụng tốt vốn có của nó
- Dùng phần thịt quả sát vỏ: Phần thịt quả sát vỏ thưởng bị bỏ qua do khó lấy. Tuy nhiên phần này lại chứa nhiều dưỡng chất hơn
- Ăn quá nhiều bơ mỗi ngày: Không chỉ bơ mà bất kỳ loại thực phẩm nào dù tốt đến đâu thì sử dụng mỗi ngày đều gây ra tác dụng không tốt. Vậy nên ta chỉ dùng lượng vừa đủ để tránh tác dụng xấu
Tác hại khi ăn bơ quá nhiều mỗi ngày
Quả bơ là loại thực phẩm rất tốt cho sức khỏe, tuy nhiên ăn quá nhiều lại gây ra không ít tác hại xấu mà không ai mong muốn. Dưới đây là những tác hại khi sử dụng bơ quá nhiều.
Ảnh hưởng đến phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ
Mẹ bầu ăn bơ rất tốt khi có thể cung cấp axit folic, hỗ trợ chữa thiếu máu, cải thiện hệ tiêu hóa và ngăn ngừa ốm nghén. Tuy nhiên nếu ăn quá nhiều sẽ làm giảm lượng sữa, tổn thương tuyến vú và dễ khiến bé sơ sinh đau bụng.
Ảnh hưởng xấu đến người mẫn cảm với bơ
Không chỉ có bơ, mà những loại thực phẩm thông thường đều sẽ có các chất không phù hợp một số người. Những người này khi sử dụng sẽ xuất hiện các triệu chứng như nổi mề đay, ngứa, đỏ da hoặc chàm.
Một số người mẫn cảm nặng ăn nhiều bơ sẽ gây tác dụng phụ như cảm cúm, buồn nôn, rối loạn tiêu hóa, đau đầu, sốt hay thậm chí hen suyễn.
Ăn nhiều bơ gây tổn thương gan
Tổn thương gan là một trong số những tác hại khi ăn bơ quá nhiều mỗi ngày. Trong quả bơ có chứa nhiều oestrogen và anethole tăng nguy cơ gây tổn thương gan nếu ăn quá nhiều. Đối với những người có bệnh về gan thì nên tránh ăn bơ và các sản phẩm làm từ bơ.
Ăn quá nhiều bơ làm giảm nồng độ cholesterol trong máu
Bơ có tác dụng rất tốt với những ai cần giảm nồng độ cholesterol trong cơ thể. Tuy nhiên cholesterol ở một lượng vừa đủ rất cần thiết với cơ thể, nếu ta ăn quá nhiều bơ thì hoạt chất beta – sitosterol sẽ hấp thụ các cholesterol cần thiết và khiến cơ thể thiếu hụt loại chất này.
Tác hại của quả bơ đối với đường tiêu hóa nếu dùng nhiều
Bơ rất tốt cho hệ tiêu hóa khi chống lại các triệu chứng như táo bón, khó tiêu, … tuy nhiên nếu ăn quá nhiều thì ngược lại sẽ khiến hệ tiêu hóa bị kích ứng làm cho cơ thể khó chịu.
Lời kết
Bơ là loại quả rất tốt cho cơ thể, chứa nhiều dưỡng chất, thơm ngon và ngăn ngừa nhiều loại bệnh. Tuy nhiên nếu sử dụng quả bơ quá nhiều mỗi ngày sẽ gây ra nhiều tác động xấu, nhất là với mẹ bầu, mẹ bỉm sữa và trẻ sơ sinh. Vậy nên hãy sử dụng loại quả này một cách khoa học để có được tác dụng tốt nhất.
Luân Trần
